Çocuk ve Ergen Terapisi |

Çocuk ve Ergen Terapisi başa çıkma becerileri • davranışsal sorunlar • problem çözme 13 Aralık 2018 By mayispsikoloji 0 Comments

ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ PROBLEMLERİ

Şimdi bir hayal çalışması yapalım.. Düşünün ki bir sabah gözlerinizi açıyorsunuz ve kim olduğunuza, nerede olduğunuza dair hiçbir fikriniz yok. Etrafınızda size göre çok büyük hareket eden sesli nesneler var ama onları anlamıyorsunuz, dillerini bilmiyorsunuz. Her şey sizden kat kat büyük. Gözünüzün gördüğü, kulağınızın duyduğu, burnunuzun kokladığı, dilinizin tattığı, size dokunan ve dokunduğunuz her şey yabancı. Ne hissedersiniz?
Korku? Endişe? Merak?
Hoş geldiniz dünyaya..

Çocuklar bu yabancı dünyaya yaşamlarını devam ettirebilecek bilgi ve becerilerden yoksun olarak gelirler. Bu bilgi ve becerileri öğrenebileceği, güvenlik arayışına cevap alabileceği en önemli kurum ailedir. Çocuğun gelişim sürecinde duygusal, bilişsel ve davranışsal yönden ihtiyaçları karşılanamadığında olumsuz davranışların gelişmesi görülebilmektedir. Çocuğun olumlu gelişimi için aile içerisindeki tutarlı davranışlar ve çocukla kurulan olumlu ilişkiler önemlidir. Ebeveynlerin çocukla sıcak bir ilişkisi kurması, kabullenici tutumları ve duygusal gereksinimlerini karşılaması çocuğun problemli davranışlar göstermesini engellemekte, problem çözme becerilerini geliştirmektedir.

Sert disiplin anlayışı, sosyal ve duygusal yönden çocuğun desteklenmemesi, sınırsızlık, ebeveynlerden birisinin boşanma ve ölüm gibi sebeplerden dolayı yokluğu, babanın ilgisini ve sevgisini gösterememesi, çocukla sağlıklı iletişim kurulamaması, aile içi şiddet gibi sebepler çocuklarda huzursuzluk, korku, endişe, öfke duygularını yoğunlaştırma ve saldırganlık, öfke patlamaları gibi problemli davranışların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Çocuklarda gelişim dönemine uygun olmayacak şekilde en sık karşılaşılan davranış problemlerini şu şekilde sıralayabiliriz; saldırgan davranışlar (itme, vurma), yalan söyleme, izinsiz eşya alma, aşırı korku ve kaygılar, tırnak yeme, saç koparma, parmak emme, alt ıslatma ve dışkı kaçırma, yeme bozukluğu, karşı gelme, uyku bozuklukları.

Çocuğun problemli davranışlar sergilemesinin nedenlerinden bazıları; ebeveynleri tarafından fark edilme isteği, görülme ve onaylanma ihtiyacı, öfkesini daha sağlıklı bir yolla nasıl belli edeceğini bilmemesi, ebeveynlerin olumsuz davranışlarını model almaları, genetik sebepler, fizyolojik sorunlar ve fark etmeden ebeveynler tarafından davranışlarının ödüllendirilmesidir.

Ebeveynler çocukların fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını uygun yollarla gideremediğinde, çocuklar kendilerini fark ettirmek için olumsuz davranışlar sergileyebilirler. Bu noktada problem davranışın kaynağını ararken çocuğun davranışı ne sıklıkta ve yoğunlukta sergilediğini de gözlemlemek gerekir. Çocuk için ilk rol model ebeveynlerdir, anne babalar ev içerisinde kendi tutum ve davranışlarını da gözlemlemelidirler.

Bunun yanı sıra çocukların duygularını özgürce ifade etmesine izin vermek, çocuğun anlayabileceği şekilde açık ve net (sert değil) sınırlar koymak, sevildiğini ve şefkati hem söze dökerek hem de beden diliyle hissettirmek, sakin zamanında anlayabileceği düzeyde basit cümlelerle konuşmak, yaşına uygun sorumluluklar vermek, olumlu davranışlarını ödüllendirmek (övmek, sevinmek, teşekkür etmek, mutlu olduğunu ifade etmek vb.), yaratıcılığını pekiştirmek, kıyaslamalardan kaçınmak çocukta var olan davranış problemlerinin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır.

Uzm. Psikolog Gizem Diker

Çocuk ve Ergen Terapisi 13 Aralık 2018 By mayispsikoloji 0 Comments

Oyun Terapisinin İşlevi

Oyunun çocuğun hayatında paha biçilmez bir değeri vardır. Henüz dil gelişimi tamamlanmamış çocuklar, oyun üzerinden hayatlarındaki kişilerle iletişim kurarlar ve dünyayı deneyimlerler. Bazı teorisyenler, oyunu zihnin gelişiminin bir parçası sayar. Psikoterapi tarihinde, çocuklar ile çalışmanın mümkün olduğunu ve onların dünyasını anlamanın ilk adımı, Sigmund Freud’un vakası olan ‘Little Hans’ ile başlar. Psikanalizin gelişmekte olduğu yıllarda, ilk başta yetişkinlere odaklanıldı, daha sonra çocuklarında oyun üzerinden analiz edilebileceği keşfedildi. Başta Anna Freud ve Melanie Klein olmak üzere, psikanalistler, çocukların oyun üzerinden serbest çağrışım yapabilececiğini fark ettiler.

Bundan sonra, Carl Rogers, humanistik veya birey-merkezli olarak tanımlanan yeni bir psikoterapi yöntemi geliştirdi. Bu yöntem terapist ve danışanın güven, kabul ve koşulsuz kabul ilişkilerine dayanır. Bu akımdan etkilenen Virginia M. Axline, çocuk merkezli oyun terapisini geliştirdi.

Çocuk Merkezli Oyun Terapisi, yaklaşık 3-12 yaş arasında olan çocuklar için yaratılmış olan bir psikoterapi yöntemidir. Çocuklarının öz saygısını geliştirmeyi, davranış problemlerini azaltmayı, çocuklarının kendini kontrol etmeyi ve kendinden sorumlu olmayı öğrenmesine yardım etmeyi amaçlar. Çocukların kendini ifade edişi ve kendi hayatlarını keşfetmesi oyun üzerindendir. Çocukların dil gelişimi ve bilişsel gelişimleri, hala büyüme aşamasında olduğu için, çocukların kelimeleri oyuncaklar, dilide oyundur.

Bu terapi yönteminde, çocuklar oldukları gibi kabul edilir ve çocuğa kendini istediği şekilde ifade etme özgürlüğü tanınır. Terapist oyun odasında onu çok yakından dinler ve duygularını fark eder. Bu duyguları ona öyle şeklide yansıtır ki, çocuk kendi davranışlarını fark eder ve bunlar hakkında iç görüye sahip olur. Terapist aynı zamanda çocuğun kim olduğuna ve kendi problemlerini ona imkan verildikçe kendi çözebilmesi konusunda koşulsuz ve derin saygı duyar. Bütün bunlar ışığında çocuk sorumluluk almayı, yaptığı seçimlerin getirdiği sonuçları görebilmeyi, yaşadığı duyguları ile başa çıkabilmeyi, kendi sorunlarını kendi çözmeyi öğrenir. Minimum 6 seans süren çocuk merkezli oyun terapisi, çocuğun ihtiyacına ve koşullara göre değişim göstermektedir.

Diğer oyun terapi yöntemlerinden bazıları, Deneyimsel Oyun Terapisi, Dışavurumcu Sanat Terapisi, Kum Tepsi Terapisi, Bilişsel-Davranışçı Oyun Terapisi, Yönlendirilmiş Oyun Terapisi, Esnek Sıralı Oyun Terapisidir.

Çocuklarla çalışmanın bir çok yöntemi ve farklı şekilleri olmakla beraber, hepsinin ortak yönü, çocuğun oyun üzerinden bilinçdışı süreçlerini deneyimlediği, duygularını dışarıya vurduğu, sosyalleşme ve işbirliği gibi özelliklerin çalışıldığı ve desteklendiği bir yöntem olarak görür.

Psikolog / Oyun Terapisti İlayda Mutlu

okula-donus-cocugunuzu-korkutuyor-mu (2)_750x430

Çocuk ve Ergen Terapisi kaygı • okul fobisi • okul korkusu • okula dönüş • okula uyum • okulla birlikte ortaya çıkan problemler 3 Ekim 2018 By mayispsikoloji 0 Comments

Okula Dönüş Bazı Çocuklar için Daha Zorlayıcıdır

Okula Dönüşü Kolaylaştırın

Her çocuk okula dönerken zorluklarla karşılaşabilir. Fakat psikolojik problemler yaşayan çocukların yüzde 20’si için okula dönüş zamanı oldukça zorlayıcıdır. Yaz etkinliklerinden farklı olarak okul ortamı, pek çok farklı şey ister çocuklardan. Mesela yerinde oturmak; organize olmak; görevi tamamlamak; ve yeni, yapılandırılmış bir günlük programa uyum sağlamak. Bunun yanında okul, çocukların ebeveynlerinden ayrılmalarını ve akranları ile etkileşime geçmelerini gerektiren bir yerdir. Okula uyum için gerekli beceriler; kaygı bozukluğu, ayrılma problemi, özgül öğrenme sorunları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve gelişim bozuklukları olan çocuklar için muazzam zorlu görevlerdir.

İşte ebeveynlerin okula başlamak için çocuklarla ilgili bilmeleri gereken altı şey:

1-Ruh sağlığı sorunları okula geri dönünce yine ortaya çıkıyor.

Özel ihtiyaçları olan çocuklar, yeni bir programı nasıl yöneteceklerini öğrenmek için çok fazla yardıma ihtiyaç duyarlar. Ebeveyn olarak, çocuğunuzun kaygısını azaltmak için sakin, çözüm odaklı davranışı modelleyerek ve aile hayatında; yemek zamanı, ev ödevi ve yatma rutinleri uygulayarak işe başlayabilirsiniz. Fakat çocuğunuz aşırı kaygı belirtileri gösteriyorsa ve okulda alışılmadık zorluklar gösteriyorsa, kaygılarınızı hemen çocuğunuzun öğretmeni ve bir çocuk ergen psikoloğu ile konuşmalısınız. Bu sayede çocuğunuzun sorunlarının yaşla uyumuna bakılıp gerek görüldüğü takdirde destek alabileceksiniz. Böylelikle sorun derinleşmeden çözüme ulaşmak daha kolay olacaktır.

2- Çocukların beyin yapıları önemli ölçüde değişiyor.

Çocukların beyinlerinde, özellikle de ergenliğe girerken büyük değişiklikler meydana gelir. İletişimi bu hassas zamanda açık tutmak önemlidir, Çünkü gençler yetişkin gibi görünmeye başladıklarında ve yetişkin olduklarını düşünürken, stresi yönetme becerisine sahip olmayabilirler. Çocuğunuzla okuldaki zorluklar ve yeni deneyimler hakkında konuşmaya henüz başlamadıysanız, şimdi mükemmel bir an. Çocuğunuzu eleştirmeden onun daha doğru başa çıkma becerileri geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz. Böylelikle ihtiyaç duydukları yeni becerileri gelişen beyin ağlarına katmalarına yardımcı olmuş olacaksınız.

3- Endişeli ebeveynler kaygılı çocukları okula gönderiyor.

Kaygı (Anksiyete) bozuklukları genetik olabilir. Bu da çocuğun kaygıya karşı daha hassas olması anlamına gelebilir. Genetik faktörlerin yanında yeni bir deneyime başlayan çocuk bilinmez durumu çevresindekilerin tepkileri ile anlamlandırmaya çalışır. Tam bu noktada çocuğun okul sürecine, öğretmenine, okuluna, arkadaşlarına dair kaygıları olan bir anne/baba, bunları almaya hazır bekleyen çocuğuna geçirecektir. Çocuklar gerçekten sünger gibidir, enerjiyi emer ve etraflarındaki davranışları benimserler. Özellikle çocuğun bir okula hazırlanmasına yardımcı olurken, yapabileceğiniz en faydalı şeylerden biri, sakin ve kendine güvenen davranışlarda bulunmaktır.

4- Öğretmenler, belki düşündüğünüzden bile daha önemlidir.

Öğretmenler çocuğun gözüyle çocuğun ailesini tanır ve çocuğun anne babası etrafta olmadan nasıl davrandığını öğrenir. Bu, ebeveynlerin çocukları hakkındaki her türlü bilgiyi öğretmeninden alabileceği anlamına gelir. Öğrenme zorlukları, akran problemleri, akademik başarılar ve yakın arkadaşlıklar hakkında her türlü bilgi gibi.

Öğretmenler müttefiktir ve düzenli olarak onlarla konuşmalısınız.

Sormak için bazı iyi sorular şunlar olabilir: Çocuğum okulda nasıl?

Sosyal veya akademik becerileri hakkında herhangi bir endişeniz var mı?

Bir şey için yardımıma ihtiyacı olduğunu düşünüyor musunuz?

5- Ödev zamanı çok önemlidir.

Öğrenim zorlukları olan küçük çocuklar, ve aslında her çocuk, ebeveynlerin ev ödevlerine yardımlarından pozitif olarak yararlanabilirler. Ebeveynler, her akşam yapılandırılmış bir “ödev saati” için zaman ayırmalıdır.

İyi bir rutin şöyle başlayabilir: Çalışmak için masa üzerinde alan yaratın; sırt çantasını temizlemesine yardım edin; günün ödevlerini gözden geçirin; ve ev ödevi ile ilgili sorulara bakın.

Çocuğunuzun öğrenme alışkanlıklarını güçlendirirken, nerelerde zorlandığını ve nerelerde iyi olduğunu gözlemleyebilirsiniz. Pozitif ve teşvik edici olun.

6- En kötüye odaklanmayın.

Çocuklar farklı zamanlarda büyür ve gelişir. İdeal olarak, bir çocuk beklenen zaman dilimlerinde çeşitli beceriler kazanacaktır, ancak bir alanda bir diğerinden daha hızlı veya yavaş gelişebilir.

Bazı 5 yaşındaki çocuklar harflerin seslerini zor söylerken, bazı çocuklar ise akıcı bir şekilde okuyabilir. Bu bazı ebeveynleri endişelendirebilir. Ancak bir gelişme alanındaki bir gecikme, bir çocuğun bir bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Çocuğunuzun gelişimi ile ilgili bir sorun olabileceğini düşünüyorsanız, öğretmeniyle konuşun. Tecrübeli bir öğretmen, çocuğunuzun 300 kadar çocuğa göre ilerlemesini çerçeveleyebilir. İyi öğretmenler çok değerli müttefiklerdir.

Yazar: Harold S. Koplewicz, MD

Derleyen: Psikolog İlayda Mutlu

Çocuk ve Ergen Terapisi teknoloji ve çocuk • teknolojinin çocuk gelişimi üzerindeki etkileri 20 Eylül 2018 By mayispsikoloji 0 Comments

Teknolojinin Aile Yapısı ve Gelişmekte Olan Çocuklar Üzerindeki Etkileri

20 Yıl İçinde Değişen Teknoloji ve Hayatımıza Getirdikleri

Bugünün çocuklarının karşılaştığı sorunları anlamaya çalışırken, kendi çocukluğunuzu düşünün. Sadece 20 yıl önce, çocuklar bütün gün dışarıda oynuyorlardı, bisiklete biniyor, spor yapıyorlardı. Çocuklar hayali oyunların ustalarıydı, eskiden kendi oyunlarını kendi yaratırlardı ve şimdi alınan pahalı oyuncaklara veya ebeveyn gözetimine ihtiyaç duymazlardı. Aynı zamanda çok hareket ederlerdi ve duyusal dünyaları doğa bazlıydı. Sokakta, bahçede tepede, nehir kıyısında oynanırdı. Eskiden aile zamanı genellikle ev işleri yaparak geçirilirdi ve çocuklardan yapılmasını bekledikleri işlerde vardı. Yemek masaları, ailelerin bir araya gelip yemek yediği ve günlerini anlattıkları bir yerdi.

Bugünün aileleri ise 20 yıl öncesine göre oldukça farklı. Teknolojinin 21. yüzyıl ailesi üzerindeki etkisi, onun temelini değiştiriyor ve uzun zaman önce aileleri bir arada tutan çekirdek değerlerin dağılmasına neden oluyor.

Ebeveynler okul, iş, ev ve sosyal yaşamları içinde hayatlarını daha hızlı ve daha verimli hale getirmek için iletişim, bilgi ve ulaşım teknolojisine güveniyor. Eğlence teknolojisi (TV, İnternet, video oyunları, iPad’ler, cep telefonları) o kadar hızlı bir şekilde ilerlemiştir ki, aileler bunun aile yapısına ve yaşam tarzlarına önemli etki ve değişiklikler getirdiğini fark edememiştir.

2010 Kaiser Foundation çalışmasında, ilkokul çağındaki çocukların eğlence teknolojisinin günde ortalama 7,5 saatte kullandıkları, bu çocukların yüzde 75’inin yatak odalarında TV izlediği ve Kuzey Amerika evlerinin yüzde 50’sinin de tüm gün TV’nin açık olduğu görülmüştür. Akşam yemeği sohbetleri, “büyük ekran” ile değiştirilmiştir.

Çocuklar şimdi, oyun oynamak için teknolojiye güveniyor, yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini sınırlı şekilde kullanıyor. Aynı zamanda teknoloji, en uygun duyusal ve motor gelişimi sağlamak için bedenlerine gerekli olan zorlukları sınırlandırıyor. Karmaşık duyusal uyarımla bombardımana tutulan küçük bedenler, çocuğun gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmada gecikmelere yol açarak, okuryazarlığın başarılması için temel beceriler üzerinde olumsuz etkiler yaratır.

Bugünün gençleri, okulda, öz-denetim ve öğrenme için gerekli dikkat becerileri ile mücadele ediyor. Buda sonuç olarak sınıfta öğretmenler için önemli davranış yönetimi problemleri haline geliyor.

Teknolojinin Gelişmekte Olan Çocuk Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Çocukların gelişmekte olan duyusal, motor ve bağlanma sistemleri, bugünün teknolojisinin bu hareketsiz, ama çılgınca ve karmaşık doğasını barındırmak için biyolojik olarak evrimleşmemişlerdir. Hızla gelişen teknolojinin gelişmekte olan çocuk üzerindeki etkisi, çocuklarda fiziksel, psikolojik ve davranış bozukluklarının artmasına neden olmuştur. Çocuk obezitesi ve diyabet, artık hem Kanada’da hem de ABD’de, aşırı teknoloji kullanmaya bağlı ulusal salgınlardır. Dikkat Eksikliği- Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı, Otizm, Koordinasyon Bozukluğu, Gelişimsel Gecikmeler, Konuşma Problemleri, Öğrenme Güçlükleri, Duyusal işleme Bozukluğu, Anksiyete, Depresyon ve Uyku Bozuklukları teknolojinin aşırı kullanımı ile ilişkilidir ve endişe verici bir hızla artmaktadır.

Sağlıklı çocuk gelişimine ulaşmak için gerekli dört kritik faktör, hareket, dokunma, insanlarla bağlantı ve doğaya maruz kalmadır. Bu tür duyusal bilgiler, normal okula giriş için temel becerilerin elde edilmesi için gerekli olan normal gelişimi, iki taraflı koordinasyonu, optimal uyarılma durumlarını ve öz düzenlemeyi sağlar.

Küçük çocukların, vestibüler, propriyoseptif ve dokunsal sistemlerine yeterli duyusal uyaran sağlamak için günde 2-3 saat aktif oyun oynamaları gerekir. Dokunma, kucaklama ve oyun yoluyla elde edilen dokunsal uyarım, planlı hareket edebilmenin gelişimi için kritiktir. Dokunma ayrıca kortizol, adrenalin ve anksiyeteyi azaltan parasempatik sistemi aktive eder. Doğa ve yeşil alanlar sadece çocuklar üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda dikkati iyileştirir ve öğrenmeyi destekler. Televizyon ve video oyunları aracılığıyla şiddete maruz kalan küçük çocuklar, izledikleri şeyin gerçek olmadığını bilmediği için yüksek adrenalin ve stres hissederler. Teknolojiyi aşırı kullanan çocuklar, genel hareket halinde olma, hızlı nefes alma ve hızlı kalp atış hızı ve genel bir rahatsızlık veya huzursuzluk durumunu bildirirler.

Teknolojinin Zararlı Etkilerini Azaltmak ve Bilinçli Kullanımı için Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Ebeveynler, öğretmenler ve terapistler olarak bir araya gelip Toplumun bu konu hakkında uyanması ve teknolojinin yıkıcı etkilerinin sadece çocuğumuzun fiziksel, psikolojik ve davranışsal sağlığına değil, aynı zamanda ilişkilerini devam ettirme, öğrenme becerilerine de yansıyabileceğini aktarmalıyız.

Teknoloji sürekli ilerleyen bir tren olmasına karşın, zararlı etkileriyle ilgili bilgileri paylaşmak ve teknolojinin kullanımını dengelemeye yönelik eylemler, çocuklarımızın geleceği için iyi olacaktır. Ebeveynlerin çocukları ile oyun oynayıp, sohbet edip, sarılıp beraber kaliteli zaman geçirmesi, TV, video oyunları ve en son iPad’ler ve cep telefonu ile donatmaktan çok daha iyi olacaktır.

Derleyen: Psikolog İlayda Mutlu