Nedir Bu Ergenlik?
Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçiş sürecini kapsayan bir dönemdir. 12-20 yaş arası olarak kabul edilen bu dönem başlangıç, bitiş ve zorlukları açısından gençten gence birçok farklılık gösterir. Kızlarda 8–13, erkerlerde 10–15 yaşlarında başlar.
İlk ergenlik belirtileri
Ergenlik birçok fiziksel değişikliği beraberinde getirir. Ancak sadece fiziksel belirtiler değil, duygusal belirtileri de vardır ergenliğin. Çocuğun ruhsal gelişimlere paralel olarak utanmasının gelişebileceğini belirtiyor. Utanma, henüz çocuk vücudundaki gelişimleri gözlemlemeye başlayan çocukta ortaya çıkan ilk belirti olabilir. Tuvalet ve banyoda daha hassas davranır, odasını kendi mahremi haline getirir, kızlar göğüslerin belirginleşmeye başlaması ile saklamaya çalışarak kambur yürümeye başlayabilir.
Bu belirtilerle birlikte ergenlikle ilgili bilgiler verilmeye başlanabilir.
Ergenlik Döneminde Aileyi reddetme
Ergenlik dönemi çocuğun arkadaşlarına ve sosyal ilişkilerine yatırım yaptığı bir dönemdir. Bu yoğunlaşmayı sağlayabilmesi için anne ve baba ile olan ilişkisini bir kenarda tutması gerekir.
Çocuğunun arkadaşlarına yoğunlaşması, onlar gibi davranması, onlara benzemeye çalışma çabası ailenin şaşkınlıkla bazen de tepkiyle karşıladığı bir süreçtir. Bu süreçte çocuk, ailesini reddedebilir, ailesini beğenmeyebilir.
Uzman Psikolog Duygu Karakulak Takvim bunun doğal ve bireyselleşme sürecinde olması gereken bir aşama olduğunu vurguluyor. Bu dönemde ergenle anne baba arasındaki çatışmalar, ilişkilerinin ileriki zamanlarında da bu şekilde devam edeceği anlamını taşımaz.
Bu dönemde şaşkınlıkla birlikte çocuğuna bir şey olacağı korku ve tedirginliğine kapılan ailenin, otorite, baskı ve kuralları artırması bu çatışmayı alevlendirmekten öteye gitmez.
Ergenlik Döneminde ortaya çıkabilen sorunlar
Çekmeköy Mayıs Psikoloji uzmanları, ergenlik döneminde ortaya çıkabilecek ruhsal sorunları şöyle sıralıyor:
• Ergenlik dönemindeki genç, duygu karmaşası içerisindedir. Mutluyken ağlamaya başlar, birden kızar, küçük bir şeyden neşelenir, anlamsız bir şeye üzülür.
• Karşı cins, arkadaşlık ilişkileri, kılık-kıyafet, müzik, son trendler gibi her şeye ilgisi arttığından derslerdeki dikkati düşer.
• Benmerkezcilik yeniden ortaya çıkar. Hayatın merkezinde olduğu sanrısı gelir yerleşir. Bunun doğurduğu baskı ve sorumluluk her şeyi mesele etmesine sebebiyet verir.
• Kendi istek ve ihtiyaçlarına yönelik doyumları az bulduğu bir dönemdedir. Harçlığı azdır, özgürlüğü azdır, dolabında çok giysisi olsa bile ona göre giysileri azdır ve hep aynı kombini giyer, fiziksel hızlı gelişimine bağlı olarak hep açtır ve evdeki yemek hep azdır, tatil azdır, öğretmenlerin notları da azdır.
• Bunlara karşın evdeki kuralları çok bulur,
• Bağımsızlaşma isteği ve sosyal çevreye ilgisinin artması nedeniyle daha fazla arkadaşlarıyla olmak, değişik yerlere gitmek, görmek ve denemek ister.
• Karşı cinsle ilgilenir, beğenilmek ister, yakışıklı ya da güzel olup olmadığını sorgular, dış
• görüntüsü için aşırı hassas davranır.
• Yetişkinlik ve çocukluk arasında sıkışmış hissettiği bir dönemdedir. Bir taraftan model aldığı yetişkinler gibi davranmaya çalışırken, bir taraftan küçük bir çocuk gibi tepkileri vardır.
• Ergenlikte dönemsel içe kapanıklıklar çok sık görünür. Bunun nedeni bedeninde, fikirlerinde yaşanan değişim ve onun da anlam veremediği iniş çıkışlı duygularını saklamak, kontrol edebilmektir.
• Bir egen şiddetli çatışmalar yaşasa da, anne ve babasını her başı sıkıştığında sığınabileceği limanı yapmak ister. Bu her hangi bir sebepten dolayı bulamayan ergen güvensizlik yaşar. Güvensizlik duygusu, üzüntü, karamsarlık gibi depresif duygulara ve benlik algısında düşüşlere yol açar.
• Ergenlik döneminde depresif duygular olarak kendini gösteren endişe, üzüntü, korku, hayal kırıklıkları ve öfke yoğun yaşanır Bu olumsuz duygulara bir savunma olarak hayaller kurma, müzik dinleme veya arkadaşlarla sürekli bir arada olma rahatlatıcı mekanizmalar olarak gözlenir.
Genç kızla iletişim
Ergenliğe kadar baba ile daha yakın ilişki halinde olan kız çocuk, ergenliğe adım atmaya başladığında bir içe kapanma süreci yaşar. Babası açısından da küçük kızının genç kız olduğunu kabullenme belli bir zaman alır. Kız çocuğu olan annenin süreçte daha aktif ve bilinçli olması gerekir.
Ergenin verdiği tutarsız tepkilere karşın ebeveynlerin kızlarına olabildiğince tutarlı bir duruş içinde olmaları önemlidir. Bu döneme kadar çocuğunun bu kadar güçlü inatlaşma ve saygısızlaşmasına alışık olmayan ebeveynin iletişimi kapatmayan ancak rahatsızlığı yansıtan tepkilerinin olması sağlıklı olandır. Örneğin; çocuğuna küsüp günlerce konuşmamak değil de, “benle bu ses tonu ile konuşmandan çok rahatsız oluyorum, ses tonunu ayarlayıp devam et yoksa bu şekilde konuşmaya devam etmeyeceğim”.
Ergenlikte olan genç kız anne ile bir çatışma süreci içerisindedir. Buna rağmen aralarındaki bağlar kopmamalı ve genç kız cinsiyetine ve kadın rolüne dair merak ettiklerini anneden öğrenebilmelidir.
Genç erkekle iletişim
Ergenlik döneminde olan erkek çocuk bağımsızlaşabilme sürecinde baba ile çatışma halindedir. Babanın gücünü, bilgisini sürekli sınar. Baba modeli olan bir evde, ergenin anne ile daha sakin ve rahatlatıcı bir iletişimi olur. Annenin başarmaya çalışması gereken de bu şekilde bir ilişkidir. Erkek çocuk en şiddetli tartışmalarını babası ile yapmasına karşın yine cinsiyet modeli de baba olduğundan ilişkileri bu dönemde inişli-çıkışlıdır. Ergenlikle ilgili anlatılması gerekenleri baba üstlenmelidir. Babanın bunu yapabilmesi için çatışma dönemlerinin çok yıpratıcı geçmemesi gerekir. Yeri geldiğinde en derin sırlarını ve meraklarını paylaşabilmesi için aralarında sırf otoriteye bağlı değil, dostvari bir ilişki gelişmelidir. Bununla birlikte en doğru bilgileri babasından alabileceğini bilmesi gerekir. Dostluk kurma yolunda çocuğun güvenini kazanmak önemli bir adımdır. Güven için ebeveynlerin yapması gereken tutumlarının tutarlı olmasıdır. Çocuğun davranışları karşısında verilen tepinin bir başka seferde de aynı olması önemlidir.
Ne zaman uzmana başvurmalı?
Ergenlik, hem genç hem de ebeveynler için zorlayıcı bir dönemdir. Sorunların üstesinden gelmek için bir uzmandan yardım almak gerekebiliyor. Bir uzmandan destek alınmasının gerekli olduğunu gösteren işaretler şöyle;
• Ergenlikte hızlı duygusal iniş ve çıkışlar gözlenir. Ancak bu duygu dalgalanmaları şiddetli ve ardından gelen içe kapanma dönemleri çok uzun ise,
• Ebeveynlerin “Huy değişikliği” olarak tanımlayabildiği köklü değişiklikler gözlemleniyorsa, örneğin; çok neşeli ve hayat dolu bir genç birden tamamen içine kapanmışsa,
• Akademik ilgi ve başarıda ani düşüş gözleniyorsa,
• Ev içinde ve aile ile geçirdiği zamanda ciddi azalma olmuşsa,
• Dünyası odası ve bilgisayarından ibaret olmuşsa,
• Uyku düzeni hayatını etkileyecek şekilde bozulmuşsa, Örneğin; tüm gece oturmak/dışarıda olmak ve tüm gün uyumak istiyorsa,
• İştahta ani değişiklikler ve bu değişikliklere bağlı aşırı zayıflama ya da şişmanlama olmuşsa,
• Sürekli gerginse ve öfke kontrol sorunları yaşıyorsa,
• Aile içinde sürekli çatışma ortamı varsa profesyonel yardım almakta fayda vardır.
Ergenlik için Aileye Öneriler
• Ergenlik dönemi, bu zamana kadar ekilenlerin biçildiği bir dönemdir. Dolayısıyla bastırılmış tüm sorunlar bu dönemde patlak verir.
• Çocukla kurulan sağlıklı iletişim ergenlik döneminin zorluğunu azaltır.
• Önceki yaşlarda verilmiş sınırlar, bu dönemde ebeveynin işini kolaylaştırır.
• Ergenlik dönemi korku ile değil sevgi ile yönetilebilir.
• Çocuğun bir müzik aleti ve spor dalına yönlendirilmesi, bu dönemde biriken fazla enerjisini boşaltabileceği uygun alan yaratır. Kötü alışkanlık ve bağımlılıklardan korur.
• Cinsellikle ilgili merak ettiği soruları hemcinsi olan ebeveyni ile konuşabilmelidir. Ve yine cinsel suçlara dair bilgilendirilmelidir.
-Mayıs Psikoloji-
